Rojava’da Cizîrê, Kobanê ve Efrîn kantonlarında ilan edilen demokratik özerklikten sonra Yasama Meclisi tarafından hazırlanan siyasi partiler yasası da kabul edildi. Siyasi Partiler Yasası, Yasama Meclisi’nin resmi gazetesinde yayınlandıktan sonra yürürlüğe girecek. Yasaya göre Rojava partilerinin 45 gün içerisinde yasal başvurularını yapmaları gerekiyor. Rojava’da demokratik özerkliğin ilanından ve Toplumsal Sözleşme’nin kabulünden sonra şimdi de seçim hazırlığı yapılıyor. Ortadoğu ve Suriye’de yürütülen politikalar halkları soykırımların çemberine atarken; Rojava bu çok yönlü soykırım çıkmazında halklara, inançlara, mezheplere, kadınlara ve bilcümle tüm farklılıklara 3’üncü yol olan demokratik özerklik projesini sunuyor. 17 Nisan’da kabul edilen 22 maddelik siyasi partiler yasası şöyle:

Birinci Bölüm

Madde-1: Bu yasada belirlenen maddeler çerçevesinde her yurttaşın her üç kantonda siyasi parti kurma veya herhangi bir siyasi partiye üye olma hakkı vardır.

Madde-2: Siyasi partiler; siyasi, toplumsal, kültürel çalışmalar ve çevre politikalarını demokratik, siyasi ve berışçıl yöntemlerle yürütür.

Madde-3: Bu yasalar çerçevesinde kurulan siyasi partiler, ülkenin siyasi, ekonomik ve toplumsal alanda gelişmesi için; ulusal birlik, halkların birlikteliği, barış toplumu, demokratik ulus ve halkın çıkarları doğrultusunda çalışır. Bu partiler; ulusal, demokratik ve halkçı örgütler olarak çalışır, yurttaşları örgütler ve onların siyasi temsilciliğini yapar.

Madde-4:

Partinin unsurları, amaçları, siyasetleri ve aynı zamanda eylemleri, toplumsal sözleşmenin temel maddelerine ve kanton sakinlerinin ulusal güvenliklerine aykırı olamaz. Partiler, ulusal birlik, toplumsal barış ve demokratik sistemi korur.

Her parti ismiyle, siyasetiyle ve programını uygulama tarzıyla açık bir şekilde diğer partilerden ayrılır.

Siyasi partilerin unsurları, programları, eylemleri ve üye ile yönetici seçimi Rojava Toplumsal Sözleşmesi’nde belirlenen kanunlara ve toplumsal barışa aykırı olamaz.

Partilerin tarzlarında askeri veya yarı askeri sistemler oluşturulamaz. Partiler her türlü şiddet, baskı, ırkçılık ve ayrımcılığın her türlüsüne karşı çıkar.

Partiler ülke dışındaki bir partinin kolu(temsilcisi) değildir. Aynı zamanda partiler, her üç kantona karşı olan hiçbir grup, parti, örgüt ve siyasi güce bağlı olamaz.

Parti kurucuları ya da yöneticileri, Toplumsal Sözleşme’ye aykırı çıkan herhangi bir grup, parti, örgüt ve siyasi güce bağlı olamaz.

Parti kurucuları ya da yöneticileri hiçbir şekilde Toplumsal Sözleşme’de belirlenen maddelere aykırı hareket etmiş kişiler ya da destekçileri olmamalı.

Partilerin tüm programları, sistemleri, amaçları, örgütlemesi ve çalışma şekilleri açıktır. Yönetim şekilleri, üyelikleri ve ekonomik kaynakları açıktır.

Madde-5: Partilerin tüzüklerinde, siyasi faaliyet tarzları, örgütlenmeleri, ekonomik ve yönetim tarzları bu yasaya göre düzenlenir. Parti tüzüklerinde özellikle bunlar olmalı:

Partinin ismi, varolan bir partinin ismiyle aynı olamaz.

Partilerin genel merkezleri, teşkilatları -eğer varsa- açıkça belirtilmeli ve hepsi de her üç kantonda ve Suriye’de olmalı. Suriye dışında olmamalı. Bu yerler iş yeri (üretim yerleri), hizmet mekanları ve eğitim yerleri olamaz.

Partinin amaçları, program ve programı gerçekleştirme şekli.

Partiye üyelik, üyelik şartleri, üyelikten çık(ar)ma. Üyelik şartları, din, inanç ve etnik ayrımcılık üzerine olamaz.

Partinin komisyon ve komiteleri, yöneticilerin ve komisyonların seçimi. Üyelerin komite ve komisyonlara katılımı, görevleri, çalışmaları ile ekonomik ve demokratik işleyişleri, yönetime katılımları. Demokratik işleyiş esas alınmalı.

Partinin maliyesi, gelir-giderleri, harcamaları, hesapları ve yıllık harcamalarının aleniliği.

Partinin feshi ya da başka bir partiye katılımı.

Madde-6: Partinin üyeleri Suriye ve kantonlardan birinin yurttaşı olmalı. Yargıçlar (mahkeme üyeleri) ile askeri ve güvenlik mensuplar herhangi bir partiye üye olamaz.

Madde-7: Suriye ya da her üç kantonun il veya ilçesinde, kurulacak olan siyasi partinin 100 kurucu üyesinin imzalı dilekçesinin Siyasi Partiler Komitesi’ne verilmesiyle parti kurma başvurusu yapılır (8. maddeye göre). Dilekçe ile birlikte gerekli olan belgeler (tüzük, kurucu üyelerin isimleri ve partinin mali hesapları) Siyasi Partiler Komitesi’ne teslim edilir. 15 gün içerisinde değerlendirilir.

Madde-8: Siyasi partiler Komitesi de bu sisteme göre kurulur:

Yasama Meclisi Eşbaşkanı – başkan

Adalet Bakanı – üye

İçişleri Bakanı – üye

Sosyal İşler Bakanı – üye

Adalet Divanı’nın bir üyesi- üye

Eğer Yasama Meclisi Başkanı hazır değilse Yasama Meclisi Divanı’ndan bir üye yerine vekalet edebilir. Bu komite yasa ile belirlenmiş olan siyasi parti kurma şartlarını inceleyecektir. Üyelerden birinin katılmadığı toplantıların birinde alınmış olan kararlar yasal değildir. Komite herhangi bir kurumdan destek isteyebilir.

Partinin kuruluş kararlarının kantonların resmi gazetelerinde yayınlanması zorunludur. Komite, partilerin dilekçeleri eline geçtiği andan itibaren 60 gün içerisinde karar vermek zorundadır. 60 gün içerisinde karar açıklanmazsa bu durum partinin kurulduğu anlamına gelir.

Dilekçe kabul edilmemişse komite 10 gün içerisinde dilekçenin muhataplarını bilgilendirmek zorundadır. Dilekçe sahipleri, dilekçeleri kabul edilmediği taktirde 30 gün içerisinde kanton yürütme mahkemesine başvurabilir. Yürütme Mahkemesi de 30 gün içerisinde oy çokluğuyla kararını alır. Oyların eşit olması durumunda mahkeme başkanının oyunun olduğu karar geçerlidir.

Madde-9: Partinin kurulmasının kabulü resmi gazetede yayınlandıktan bir (1) gün sonra, parti çalışmalarına başlayabilir.

Madde-10: Partilerin başkanları ve kurucu üyeleri, partinin çalışmalarıyla ilgili yasalar karşısında sorumludur. Partilerin başkanları ya da yardımcıları yerlerine bazı parti yöneticilerini görevlendirebilir.

Madde-11: Partinin maliyesi, üyelerin bağışları ve ticari amaçlı olmayan üretim projelerinden sağlanır. Gazete, bülten, dergi ve broşür ticari kapsama girmez. Siyasi partiler yabancı birileri ya da kantonlarda yönetim görevinde bulunanlardan yardım alamaz. Partiler bir milyondan fazla olan bütçelerini en az bir gazetede yayınlamalı.

Madde-12: Partiler tüzüklerinde belirledikleri faaliyetlerinin dışında başka yerlere para harcayamaz. Partiler paralarını kantonlardaki bir bankada tutmalı ve gelir-gider defterlerini tutmalı. Bu defterler izleme komitesine incelenmeye açık olmalı.

Madde-13: Siyasi partiler, Yasama Meclisi’ndeki temsiliyetlerine göre bütçeden pay alır. İlgili yasa ile düzenlenir.

Madde-14: Siyasi partilerin binaları ve paraları vergiden muaftır.

Madde-15: Partilerin tüm varlıkları yasa karşısında tüm üyelerin malıdır ve üyeler de bundan sorumludur. Mahkeme başkanı olmaksızın siyasi partilerin binalarında arama, kontrol ve inceleme yapılamaz. Mahkemeler de 48 saat içerisinde Siyasi Partiler Komitesi’ni bilgilendirmek zorundadır.

Madde-16: Siyasi partiler görüşlerini ve fikirlerini yaymak amacıyla izin almadan gazete çıkarabilir. Parti başkanı ve gazetenin editörleri içerikten sorumludur.

Madde-17: Parti başkanının değişimi, partinin başka bir partiyle birleşmesi veya partiye katılması, o partinin tüzüğüne göre olur. Siyasi Partiler Komitesi, yazılı olarak bilgilendirilmelidir.

Madde-18: Partiler kuruluş amaçlarını çiğnediklerinde (toplumsal sözleşmeye aykırılık) mahkeme tarafından soruşturma açılır. Siyasi Partiler Komitesi de kanton yürütme mahkemesine parti hakkında kapatma davası açabilir.

Mahkeme, 7 gün içerisinde oturumunu almalı ve parti başkanı ya da yardımcısını mahkemeye çağırmalı. Oturumdan itibaren 30 gün içerisinde karar verilir.

Bir siyasi parti, bu yasanın 3,4,5,6 ve 7’nci maddelerini çiğnediğinde, Siyasi Partiler Komitesi söz konusu partinin eylem, gazete ve faaliyetlerini durdurabilir. Faaliyet durdurma kararı, resmi gazetede yayınlanır ve 3 gün içerisinde genel başkan ile parti genel merkezi bilgilendirilir. Parti temsilcileri, 30 gün içerisinde yüksek mahkemeye itiraz edebilir. Yüksek mahkeme de itiraz dilekçesi ellerine ulaştıktan sonra 30 gün içerisinde karar vermek zorundadır.

İkinci Bölüm:

Madde-19

Siyasi Partiler Yasası’na aykırı olarak parti kuran, yöneten ve para toplayan kişi ya da kişiler 3 aydan bir yıla kadar hapis cezası ile yargılanırlar. Ayrıca 200 bin liraya kadar para cezası ile yargılanabilir.

Siyasi partiler Toplumsal Sözleşme’ye aykırılık teşkil eden faaliyetler içerisinde yer alırlarsa-parti içerisinde askeri ya da yarı askeri oluşumlara gidilmişse- 5 yıla kara hapis cezası ile yargılanırlar. Yabancı devletlerle işbirlikçiliğe girdiklerinde 7 yıla kadar yargılanırlar.

Söz konusu eylemler tespit edilirse; parti kapatılır, faaliyetlerine son verilir ve mallarına el konulur.

Madde-20: Yasal olmayan partiye katılım sağlayan tüzel kimliğe sahip kurumlar da -dernek, kurul, örgüt- de 1 aydan 6 aya kapatma kararı ile yargılanırlar. Bu kurumlarda da askeri, yarı askeri ve şiddet barındıran eylemler söz konusu ise 3 yıla kadar kapatma cezası ile yargılanırlar. Yabancı devletlerle işbirlikçiliğine girdiklerinde 5 yıla kadar kapatma cezası ile yargılanırlar.

Madde-21: Her üç kantonda yönetici vasfına sahip kişilerden, bir partinin yöneticisi veya üyesi maddi çıkar sağladığında da parti, 3 aydan 6 aya kadar kapatma cezası ile yargılanır. Eğer maddi çıkar yabancı bir devletten alınmışsa; parti 3 yıl kapatma istemi ile yargılanır. Bütün aşamalarda mahkeme karar verir ve partilerin itiraz hakları vardır.

Madde-22: 19, 20 ve 21’inci maddelerde belirtilen hallerin bu yasanın diğer maddelerini çiğneyen kişiler, 3 ay hapis ve 100 bin liraya kadar para cezası ile yargılanır.